- حمله بهناوها و نفتکشهاى ایران
- بلوکه کردن داراییهاى ایران
- کودتاى نوژه
- حضور در خلیج فارس
- حمله به هواپیماى مسافربرى ایران
- قانون داماتو و تحریم ایران
- ماُموریت هایزر
- حمله به طبس
- کودتاى ۲۸ مرداد
- غارت منابع ایران
- حمله بهناوها و نفتکشهاى ایران
پس از پیروزیهای نیروهای جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۴ احتمال پیروزی ایران در جنگ قوت گرفت و این موجب هراس آمریکا و رژیمهای وابسته به غرب در منطقه گردید. سیاست آمریکا بر ممانعت از پیروزی ایران در جنگ قرار گرفت ، برای نیل به این منظور نیروی دریایی آمریکا وارد منطقه خلیج فارس شد . در این دوران رژیم عراق به شکل وسیع اقدام به حمله به نفتکشها و پایانه های نفتی ایران نمود ، تا از لحاظ اقتصادی ایران را در جنگ به زانو درآورد و در نیل به این منظور از مقابله به مثل ایران وحشت نداشت ، چرا که نفتش را به واسطه کویت صادر می کرد.هنگامی که ایران نفتکشهای کویتی را به خاطر همکاری با عراق تهدید به تهاجم کرد فرصت خوبی برای واشنگتن به وجود آمد تا به بهانه حفاظت از نفتکشهای کویتی نیروی بیشتری وارد خلیج فارس کند و مستقیماً با ایران درگیر شود. در این برهه آمریکاییها همچون یک متحد مستقیم عراق ، ابتدا به حمله به پایانه های نفتی بی دفاع ایران پرداختند و سپس به ناوچه های نیروی دریایی ایران حمله کردند. هنگامی که ایران از تاکتیک حمله به وسیله قایقهای کوچک تندرو استفاه کرد ، نیروی دریایی آمریکا ، آزادی عمل سابق خود را از دست داد. در این درگیریها ، یک نفتکش کویتی که با پرچم آمریکا حرکت می کرد کاملاً منهدم شد و چند نفتکش دیگر آسیب دیدند. همچنین یک هلیکوپتر نظامی آمریکا سرنگون شد و آمریکاییها نیز چند نفر از رزمندگان ایرانی را به اسارت گرفتند و در عرشه ناو خود ناجوانمردانه به شهادت رساندند و یک ناو آمریکایی هم با یک مین برخورد کرد و به شدت آسیب دید.
این درگیری نظامی مستقیم و شجاعانه با نیروی دریایی آمریکا همواره به عنوان یک سند افتخار آمیز در تاریخ جمهوری اسلامی ایران باقی خواهد ماند.
- کودتاى نوژه
پس از واقعه تسخیر لانه جاسوسی و تقویت خط مشی ضد امپریالیستی انقلاب،سیاست دولت آمریکا بر سرنگونی دولت جمهوری اسلامی قرار گرفت.در این راستا کودتای ۱۸ تیر ۱۳۵۹ معروف به نوژه بزرگترین و دامنه دارترین تلاش برای سرنگونی جمهوری اسلامی به شمار می رود.ماهیت این توطئه در همان قالب کودتاهای راست گرایانه در کشورهایی چون شیلی و اندونزی که بوسیله عوامل ثروتمندان بزرگ و سران بلند پایه ارتش پی ریزی می شد و با خشونت هر چه تمام تر به انجام رسید قابل بررسی است.پس از این نوع کودتاها دولت هایی صد در صد وابسته به امریکا سرکار می آمدند.تمامی مخالفین به شدت سرکوب می شدند و پایگاه های نظامی و استراتژیک آمریکا در این کشورها مستقر می شد.نیروهایی که در کودتای نوژه شرکت کردند عبارتند از افسران سلطنت طلب تصفیه نشده درون ارتش همچون بنی عامری و مهدیون و آیت الله محققی و نظمیان مقیم خارج همچون ارتشبد اویسی،بختیار و دستگاه سیاسی او در پاریس که گروهی از لیبرال های راست گرا تشکیل یافته بود مانند مهندس دزبان و برادران خادم.گروهی از روحانیون ضد انقلاب همچون شریعتمداری و سید حسن قمی که قرار بود با اعلامیه ها و فتواهای خود مشروعیت مذهبی کودتا را تامین کنند .و بالاخره گروهی از فئودالها و خان های وابسته به غرب و رژیم سلطنت در میان عشایر به خصوص ایل بختیاری.
در طرح عملیات قرار بود مراکز مهم قدرت همچون بیت امام، پادگانهای اصلی سپاه و رادیو تلویزیون توسط هواپیماهای جنگی بمباران شده و با خاک یکسان شود و سپس نیروی زمینی کودتا که برخی از واحد های زرهی ارتش را نیز با خود داشت وارد عمل شود و هر نوع مقاومت در برابر کودتا را از بین ببرد.
کودتا چیان که از پایگاه مردمی نظام آگاه بودند، طبق اعترافات صریح خود حاضر بودند برای رسیدن به قدرت حتی ۱۰ میلیون نفر را به قتل برسانند. دولت آمریکا از یکسو با ستاد کودتا در پاریس در ارتباط بود و در سال ۵۹ برخلاف سال قبل موافقت خود را با طرح ابراز داشته بود و از سوی دیگر کمک های مالی کلان دولت های وابسته به آمریکا همچون عربستان سعودی به عوامل کودتا و گرایش هوادارانه نسبت به آمریکا در تمامی عوامل سیاسی و نظامی کودتا هیچ تردیدی در این که آمریکا در پس این کودتای مخوف و شوم قرار داشته باقی نمی گزارد. همچنین مطابق اعتراف کودتاچیان رژیم عراق از طریق سیا با کودتا هماهنگ بود. وظیفه رژیم عراق حملات مرزی بود تا باعث شود هواپیماهای نظامی همیشه در حالت آمادگی برای پرواز قرار داشته باشند تا در روز کودتا امکان استفاده از آنها وجود داشته باشد.
اما با عنایت الهی هیچیک از این تدابیر شوم به تحقق نپیوست و با پشت کردن دو نفر از نظامیان شرکت کننده در کودتا به کودتاچیان در شب قبل از عملیات و آگاه کردن مسوولان جمهوری اسلامی از کودتا، در روز مورد نظر کودتا چیان در همه نقاط مورد نظرشان، خود را با تجمع هوشیارانه نیروهای پاسدار انقلاب مواجه دیدند و تقریبا تمامی آنان به دام افتادند. اعترافات صریح آنها پرده از ابعاد این توطئه امپریالیستی علیه انقلاب اسلامی برداشت
- حضور در خلیج فارس
از سالهای قبل از خروج انگلستان از منطقه خلیج فارس ( ۱۹۷۱/۱۳۵۰) آمریکایی ها شروع به تثبیت موقعیت خود در منطقه کردند.که در این جا می توان به تلاش آمریکا در صحنه تولید و صادرات نفت کشوهای عراق و عربستان اشاره کرد.در سال ۱۹۶۸ که انگلیس اعلام کرد می خواهد از منطقه خلیج فارس و سوئز خارج شود ، آمریکا به شدت بااین مسئله مخالفت کرد.چراکه به نظر ایشان منطقه با “ خلاء قدرت “ روبرو می شد ، چراکه امکان ایجاد جنبش های آزادی بخش در منطقه بسیارزیاد بود.پس دو راه در برابر آمریکایی ها قرار داشت: الف ) حضور نظامی مستقیم ب ) اجرای دکترین نکسین ونیکسون کسینجر .
اما سرانجام در این مقطع طرفداران عدم حضور آمریکا در منطقه فائق آمدند و سیاست کسینجر و نیکسون که همان “ بومی کردن “ مسائل هر منطقه بود مورد توجه قرار گرفت .
در اجرای این پایه ایالات متحده می بایست به دنبال هم پیمانانی می گشت که مجری سیاست سیاست های خود در منطقه باشند و ایران و عربستان مبنای این سیاست قرار گرفتند و می بایست این دوکشور تقویت گردند ، اما ایران از لحاظ استراتژیک و ژئوپلتیک دارای اهمیت بیشتری بود و محمدرضا پهلوی به عنوان ژاندارم آمریکا در منطقه شناخته می شد و پس از ماجرای تحریم نفتی اعراب در پی جنگ اعراب و اسرائیل جایگاه ایران به عنوان مجری و سیاست ملی ایالات متحده روشن می شد.
اما انقلاب اسلامی ایران تمامی معادلات امنیتی و سیاسی منطقه خلیج فارس را برهم ریخت و “جزیره ثبات “کارتر جای خود را با طوفان ضد آمریکایی عوض کرده بود و از این مقطع به بعد نگاه آمریکا به منطقه تغییر می یابد. آمریکا کشورهای عربی حاشیه خلیج را به عنوان نقطه ثقل سیاست خارجی انتخاب می کند.
باشروع جنگ تحمیلی علیه ایران توسط عراق ، ایالات متحده با یاری رساندن به عراق برای مبارزه با این کانون مبارزه با امپریالیزم می کوشید ایران را مهار نماید. کمک های اطلاعاتی ، لجستیکی ، فنی و ارسال انواع اقسام اسلحه به عراق در این راستا بود. اما ایرانیان توانسته بودند طی این دوره مقاوت نموده و به پایداری خود ادامه دهند.ایالات متحده که از —- غیر مستقیم نظامی توسط عراق سودی نبرده بود این بار خود وارد عمل شد و با اعزام نیروی دریایی خود به منطقه خلیج فارس کوشید که موازنه امنیتی و نظامی را در سطح منطقه به نفع خود تغییردهد.اما باز در این مسأله طرفی نسبت و وارد درگیری محدود نظامی با ایران شد. حمله به کشتی های نقتی ایران ، اسکورت کشتی های عراقی در خلیج و برخورد با ناوهای ایرانی و غرق ناوچه “ سبعان “ در این مقوله می گنجد. و سرانجام آمریکا با حمله به هواپیمای مسافربری ایران که برفراز دریای عمان آخرین مرحله از این عملیات را انجام داد ولکه ننگی از خود به یادگار گذاشت .
منطقه خلیج فارس که پس از اکتشاف نفت دراین منطقه اهمیت خاصی دارد، همواره محل تعارض ابرقدرت ها و کشورهای زیاده خواه بوده است . عراق که پس از ناکامی از جنگ با ایران به کویت حمله کرد، می کوشید سیادت خود را بر منطقه تحمیل نماید که این امر خلاف مصالح آمریکا بود و آمریکا به بهانه حمایت از کشور اشغال شده کویت یکی از بزرگترین لشگر کشی های تاریخ منطقه را انجام داد و باتمام قوا درمنطقه حضور یافت و با دراختیار گرفتن پایگاه های مختلف از کشوهای عربی منطقه چون عربستان ، بحرین ، قطر و…. حضور خود را در منطقه تثبیت کرد.
البته افکار عمومی منطقه هرگز با این حضور مواقق نبوده و بارها پایگاه ها ، نیروها و ناوهای آمریکایی مورد حمله گروههای مبارز مردمی و حملات انتحاری قرار گرفته اند.
- قانون داماتو و تحریم ایران
یکی از مهمترین راهکارهایی که آمریکا در برابر کشوهایی که به انحاء گوناگون در برابر سیاست زیاده خواهانه ایالات می ایستند و بابرچسب های مختلف حمایت از تروریسم ، تلاش برای دستیابی به سلاح های کشتار جمعی و نقض حقوق بشر متهم می گردند ، استفاده از حربه های اقتصادی است. در جهان امروز یکی از مهمترین ابزارها و جلوه های قدرت ، “ امور اقتصادی و مالی “ است و بسیاری از رویارویی کشوها در این عرصه روی میدهد.
این یک واقعیت است که آمریکا علیرغم رکود اقتصادی که هراز چندگاهی بر اقتصاد کشورش مستولی می گردد واین که رقبای اقتصادی در شرق آسیا و اتحادیه اروپا سربر آورده اند و موجب کاهش نقش آمریکا در عرصه اقتصاد جهانی شده اند، اما در آ مریکا هنوز نبض اقتصاد جهان می زند. بزرگترین تولید ناخالص داخلی مربوط به آمریکاست و آمریکا در نهادهای مختلف مالی اقتصادی بین المللی دارای بیشترین نفوذ است. و فرایند جهانی شدن اقتصاد دارای تأثیرات مثبتی براقتصاد آمریکا از یک سو و انتقال و شکوفایی فرهنگی اجتماعی آمریکا خواهد شد.
ایالات متحده می کوشد بااستفاده از این مزیت به بهره برداری های سیاسی و استراتژیک دست بزند . همان طور که گفته شد اقتصاد و سرمایه داری و امپریالیستی آمریکا توانست هنوز خود را با تمام مسائل پیش رو حفظ نماید و به عنوان یکی از اصلی ترین مؤلفه های سطح اقتصاد جهانی مطرح نماید.یکی از سیاست های اقتصادی در برابر کشورهای مخالف اعمال تحریم است. آمریکا با اعمال تحریم های یک سویه و ناعادلانه خود بوسیله نفوذ خود در نهادهای اقتصاد بین المللی و هم چنین برتری سیاسی خود ، می کوشد کشورهای متعارض را با چالش روبرو سازد و آنان را به پذیرش سیاست ها و خط مشی های خود مجبور نماید.
می دانیم که یکی از عناصر تأثیر گذار در سیاست خارجی ایالات متحده لابی ها صهیونیستی هستند .یهودیان وابسته به صهیونیسم در ایالات متحده دارای قدرت فراوانی در سیاست خارجی ایالات متحده هستند. شاید گمان شود که در این زمینه اغراق وجود دارد.اما واقعاً دستگاه سیاست گذاری خارجی آمریکا چه در سطح تصمیم گیری و چه در سطح اجرا تحت تأثیر صهیونیست ها است. گروه های فشار یهودی مقیم آمریکا چون AIPAC و … نقش مهمی در تدوین سیاست های خارجی آمریکا علیه کشورهای مستقل دارند .تحریم اقتصادی ایران که از یک سو تجارت با ایران را محدود و از سوی دیگر سرمایه گذاری در صنایع گاز و نفت ایران را در حد ۲۰ میلیون دلار محدود می سازد، لابی صهیونیست کنگره آمریکا کوشیده است به اتهام دستیابی ایران به سلاح های کشتار جمعی مخالفت با روند صلح خاورمیانه ایران را تحت فشار قراردهند و ایران را تحریم نمایند.در یکی از دلایل این تحریم آمده است که چون منبع در آمدایران نفت بوده و ایران اکثر در آمد خود را در جهت کسب سلاح های کشتار حمعی می نماید، می بایست جلوی این مسأله را گرفت و منبع در آمد را قطع نمود.این گروه های فشار هم چنین می کوشند با اعمال محدودیت های اقتصادی بر ایران موقعیت اسرائیل به عنوان رقیب منطقه ای را در منطقه از لحاظ اقتصادی بهبود بخشند ، اما ایرانی ها نشان داده اند که با تکیه برنیروی داخلی می توان بسیاری از مشکلات را حل کرد و هم چنین بسیاری از شرکت ها و کشورهای دیگر را بانادیده گرفتن این تحریم ها به مراوده آزاد با ایران می پردازند . همین مسأله موجب گشته است که بسیاری از شرکت های آمریکایی بارها از دولت آمریکا تقاضا کنند برای عقب نماندن از صحنه رقابت با شرکت های اروپایی و سایر کشورها تحریم را حذف نمایند.
- ماموریت هایزر
در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی و در حالی که آمریکا نگران متلاشی شدن یکی از مهمترین متحدان منطقه ای خود بود در ۱۴ دی ماه ۱۳۵۷ ژنرال رابرت.ای هایزر از فرماندهان عالیرتبه ارتش آمریکا و معاون فرماندهی ناتو وارد تهران شد.نکته جالب اینکه هایزر ورود خود را نه به شاه و نه دولت ایران اطلاع داد! در خاطرات ارتشبد فردوست آمده است محمد رضا پهلوی ۲۰ روز پس از ورود هایزر از مسافرت او مطلع شد و در این مدت هایزر چندین ملاقات طولانی با فرماندهان ارتش محمدرضا پهلوی داشته است.این موضوع به خوبی ماهیت روابط میان آمریکا و رژیم پهلوی را بیان می کند.
ماموریت هایزر در ایران شامل چند مورد اساسی بود.اول آن که وفاداری ارتش به دولت بختیار را تامین کند تا شاید بتواند پایه های دولت بختیار را به عنوان دولت آینده ایران مستحکم کند.مورد دوم آنکه امکان یک کودتای نظامی علیه جنبش انقلابی-اسلامی ایران را بررسی کند و در نهایت آن که تمامی تصمیمات و کنش های سیاسی ژنرال های شاه را به کنترل خود در آورد تا آنها هیچ تصمیمی را بدون خواست او اتخاذ نکنند.یکی از نگرانی های آمریکا این بود که ژنرال های شاه دست به یک کودتای شتابزده و نسنجیده بزنند که منجر به جنگ داخلی شدیدی گردد که دامنه ها و شعله های آن خطرات پیش بینی نشده ای برای واشنگتن بوجود آورد.هایزر در طول مدت ماموریت خود در تهران متوجه شد که امکان انجام یک کودتا علیه انقلاب وجود ندارد. او همچنین در تلاش برای تقویت دولت بختیار نیز شکست خورد.او زمانی که ژنرال الکساندر هیگ برژینسکی و دیگر سران کاخ سفید از وی خواستند که برای انجام یک کودتا به تهران بازگردد پاسخ داد که کودتا «عملی نیست».
- حمله به طبس
انقلاب اسلامی ایران برای منافع حیاتی آمریکا و اولویتهای سیاست خارجی این کشور فاجعه ای بزرگ بود . این انقلاب ترتیبات امنیتی خاور میانه را که آمریکایی ها از دهها سال پیش ترتیب داده بودند ، بر هم زد و دست آمریکا را برای استفاده ازمنابع اقتصادی ایران و قدرت نظامی شاه برای پیش برد مقاصد بین المللی اش بست . یک سال بعد اشغال سفارت آمریکا در تهران ( که بیشتر به شعبه یک سازمان اطلاعاتی امنیتی شبیه بود ) فاجعه جدیدی برای آمریکا بوجود آورد .
اقتدار بین المللی آمریکا به چالش گرفته شده بود و از آنجا که واشنگتن به هیچ عنوان حاضر به تحویل محمدرضا پهلوی به دولت ایران نبود راه حل مسالمت آمیزی برای حل قضیه باقی نمانده بود . محمدرضا پهلوی از نظر اکثریت جهانیان متهم به جنایات سنگینی بود و به جز ۲ یا ۳ کشور هیچ یک از کشورهای دنیا به سبب هراس از بدنامی های بعدی ، حاضر به پذیرش او نبود . هنگای که آمریکا به بهانه مسائل پزشکی او را در خاک خود پذیرفت خشم انقلابیون مسلمان در ایران برانگیخته شد و حادثه حمله به سفارت را در پی داشت ایالات متحده برای بازسازی ابهت و اقتدار خود تصمیم داشت به یک محمل قاطع و تهاجمی دست بزند .
به دلیل پشتوانه مردمی نیرومند انقلاب اسلامی ، شرایط منطقه و تزلزلی که پس از شکست در جنگ ویتنام سیاست خارجی آمریکا را تحت تأثیر خود قرار داده بود ، آمریکا جرأت حمله نظامی گسترده به ایران را پیدا نکرد و عملیات محدود و سریعی در نظر گرفته شد . واشنگتن امیدوار بود با یک عملیات ماهرانه کماندویی و هوابر ضمن کشتن محافظان و دانشجویان ، گروگانها را آزاد کرده و درس سریع و خشنی به جمهوری اسلامی بدهد . برای انجام این عملیات گروه کماندویی برجسته دلتا که در طی سالهای جنگ ویتنام شکل گرفته بود برگزیده شد و چند پایگاه بزرگ متعلق به پنتاگون و سیا در آمریکا برای تمرین و شبیه سازی عملیات در اختیار آنها گذاشته شد . از همکاری کشورهای متحد آمریکا همچون مصر ، عربستان سعودی، عمان وپاکستان ، بهره برداری کامل به عمل آمد و عوامل سابقه دار آمریکا در ایران هم بطور کامل با عملیات هماهنگ شدند
یوسف مازندی در کتاب «ایران ابرقدرت قرن» مدعی شده است که یکی از مأموران دورگه ایرانی – آمریکایی سیا در ایران به نام « دانا فارابی » به دستور سیا در حدود یک سال پیش از انقلاب فرو دگاهی را در دهکده پشت بادام طبس احداث کرده است تا در احتمالات آینده مورد استفاده قرار گیرد . به گفته مازندی خود فارابی به همراه یک افسر ایرانی به نام ستوان جوادی ( که کشته می شود ) در ماجرای طبس همراه کماندوهاى آمریکایی بوده اند . مطابق طرح عملیات قرار بود که ۸ فروند هلیکوپتر حمل و نقل دریایی و دوفروند هواپیمای سی – ۱۳۰ از مصر و عمان و عرشه ناوهای آمریکایی خلیج فارس عازم طبس شده و پس از توقفی کوتاه برای اجرای عملیات راهی تهران شوند . ورزشگاه شیرودی فعلی به عنوان فرودگاه نیروی دلتا در تهران در نظر گرفته شده بود و در شب عملیات چراغهای آن به نحو مرموزی روشن بود .
نتیجه عملیات را اما طوفان شن تعیین کرد . دو فروند از هلیکوپتر ها هرگز به مقصد نرسیدند یکی دیگر دچار اشکال فنی شد و یک هلیکوپتر و هواپیما به یکدیگر برخورد کردند و ۸ کشته برجای گذاشتند . افراد گروه مجبور شدند به سرعت سوار هواپیما و هلیکوپتر های باقی مانده شده و بازگردند . این شکست ضربه سنگینی به حیثیت دولت جیمی کارتر وارد کرد و نام های انقلاب ایران و گروگان گیری را برای همیشه به تلخی در خاطره آمریکاییان حک کرد.
با توجه به اینکه تمام تمهیدات و پیش بینی های نظامی و فنی صورت گرفته بود ، شکست عملیات به این شکل قاطع منجر به حیرت و بهت فرماندهان نظامی ارتش آمریکا گردید و با معیارها و موازین آنها به هیچ عنوان قابل توجیه نبود .
- کودتاى ۲۸ مرداد
کودتا برعلیه دولت مصدق را بیش از هر چیز باید در چهارچوب منافع و اولیتهاى استراتژیک خاص آمریکا در دوران آغازین جنگ سرد بررسى کرد . در این دوران متوقف کردن نفوذ اتحاد شوروى در سراسر جهان دغدغه اصلى طراحان سیاست خارجى آمریکا به شمار مى رفت .در فرایند اجراى این سیاست مناطق مختلف جهان از لحاظ میزان اهمیت براى منافع استراتژیک آمریکا طبقه بندى مى شدند . تنگه ها و مناطق مهم ژئوپلتیکى ، نقاط داراى منابع معدنى ارزشمند و یا کشورهاى داراى سرحد مشترک با شوروى یا کشورهاى مهم کمونیستى در اولویت قرار مى گرفتند
ایران از قضا داراى تمام این ویژگیها بود و از آغاز جنگ سرد توجه آمریکا و بلوک غرب به ایران براى تحکیم نفوذ سیاسى و نظامى و اقتصادى خود جلب شد. تا دوره نخست وزیرى دکترمصدق مشکلى براى حفظ نفوذ غرب در ایران بوجود نیامد .اما سیاستهاى مستقل و ملى گرایانه مصدق اوضاع را تغییر داد. سیاست او درملى کردن صنعت نفت ایران پایه نفوذ اقتصادى غرب را در ایران متزلزل کرد و روش او در اعطاى حق فعالیت آزادانه به احزاب و مطبوعات منجر به افزایش قدرت حزب توده گشت که نگرانى شدید آمریکائیها را بدنبال داشت .
به علاوه انگلیسیها به دلیل زیانى که از ملى شدن صنعت نفت دیده بودند و شاه و دربار نیز که نگران مصدود شدن قدرت خود توسط مصدق بودند آمریکا را براى وارد عمل شدن علیه دولت مصدق تحت فشار گذاشتند . با روى کار آمدن آیزنهاور سیاست ملایم آمریکا نسبت به دولت مصدق تغییر کرد و سیاست آمریکا به سرعت به سمت سرنگونى حکومت مصدق حرکت کرد سازمان اطلاعات مرکزى آمریکا (سیا) با همکارى سازمان اطلاعاتى انگلستان و هماهنگى عوامل ایرانى خود ( نزدیکان به دربار، افسران ارشد ارتش و فئودال ها ) طرح سرنگونى دولت مصدق را تدوین کرد . روزولت از طرف سیا وارد ایران شد و هدایت عملیات را بر عهده گرفت . سپهبد فضل الله زاهدى به عنوان نامزد آمریکا و انگلیس براى جانشینى مصدق مطرح شد . گروهى از اوباش حرفه اى به سرکردگى شعبان بى مخ و چند تن دیگر با پولهاى آمریکایى تجهیز شدند و انگلیسى ها نیز شبکه عوامل خود را در ایران به رهبرى برادران رشیدیان در اختیار آمریکایى ها قرار دادند .
دولت مصدق از آنجا که فاقد نیروى دفاعى قابل توجهى بودکه از وفادارى آنها اطمینان داشته باشد قادر به مقابله نظامى مؤثر با یک کودتاى نظامى بود و علاوه بر آن روز قبل از کودتا مأموران پلیس به دستور مصدق که از اخطار هندرسون وزیر امور خارجه آمریکا مرعوب شده بود ، خیابانها را از تظاهرات کنندگان مخالف شاه خالى کردند . هنگام کودتا تنهاگارد محافظ منزل مصدق به فرماندهى سرهنگ ممتاز بود که به او وفادار ماند دخالت آمریکا در کودتا از نظر تمامى کارشناسان سیاسى محرز است و کودتاچیان اگر از حمایت آمریکا برخوردار نبودند هرگز دست به عمل نمى زدند . پس از به قدرت رسیدن دولت کودتا آمریکا ضمن در اختیار گذاشتن کمکهاى اقتصادى بلاعوض ، ارتش و نیروى امنیتى آن را با تجهیزات و کارشناسان خود تقویت نمود و به سرعت رژیم شاه به یکى از محکمترین پایگاههاى خود در سراسر جهان تبدیل کرد . تشکیلات سرکوبگر و وحشى فرماندارى نظامى و سپس ساواک به ریاست تیمور بختیار در اصل توسط کارشناسان آمریکایى سازماندهى شدند .
دولت آمریکا بارها از منتشر کردن اسنا دخالت خود در کودتاى ۲۸ مرداد خوددارى کرده است . ریچارد نیکسون در کتاب « ۱۹۹۹ پیروزى بدون جنگ » ضمن اعتراف به دخالت مستقیم آمریکا در کودتا مى گوید : « عملیات پنهانى آیزنهاور رژیمى را درایران بوجود آورد که به مدت یک ربع قرن نه تنها به منافع آمریکا بلکه به منافع مردم ایران (!) و دوستان و متحدان ما در منطقه نیز خدمت کرد
- غارت منابع ایران
رژیم شاهنشاهی ایران از سال ۱۳۴۲ باطرح و اجرای اصلاحات ارضی و تلاش برای دستیابی به تمدن بزرگ دام کوشیدند جهش نوین را برای دگرگونی اجتماعی را آغاز کنند و به علت فقدان بینش معنوی مبتنی بر مدرنیته صرفاً بر عناصر مادی روند توسعه یافتگی تأکید و به مدرنیزاسیون جامعه و اقتصاد ایران آن هم به سبک خاض خود پرداختند. دولت ایالات متحده طبق سیاست خاص خود برای ایجاد کشورهای نمونه ، در مقابل بلوک شرق به اتخاذ سیاست همکاری با ایران در جهات گوناگون پرداختند.در اوایل دهه پنجاه به سبب افزایش در آمد دولت از فروش نفت و وضعیتی بوجود آمد که آمریکا به طو مستقیم و روز افزون در مسائل ایران در گیر شد ونقش مهمی در اقتصاد و سیاست ایران به عهده گرفت. ایران به عنوان کشور پیرامونی در قبال کشور متروپل یا مرکز آمریکا تن به مبادله نابرابر سرمایه ، نیروی کار و کالا داده بود .در اواسط سال ۱۳۵۵ قراردادی میان دو کشور ایران و آمریکا بسته شد که حجم مبادلات کالای ایران و آمریکا را درسال ۱۳۵۹ به ۴۰ میلیارد دلار می رساند و ایران را به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای مصرف آمریکا تبدیل می کرد.
آمریکا توانسته بود سلطه اقتصادی خود را بر ایران تحمیل کند و در کنار تبدیل ایران به بزرگترین بازار صادرات برای کالای ساخت خود ، دلارهای حاصل از فروش نفت ایران را جذب اقتصاد خود و کشورهای اروپای غربی نماید.واردات ایران از آمریکا از ۴/۱۷۰ میلیون دلار در سال ۱۳۴۴ به ۳/۴۸۷ میلیون رسیده بود و موازنه صادرات و واردات غیر نفتی ایران و آمریکا ۵/۴۴۳ – در سال ۱۳۵۳ گشت .
از ابزارهای دیگری که نقش مهمی در غارت منابع ملی ایران و خروج سرمایه های ایران داشتند شرکت های مختلف آمریکایی بودند که در بعضی آمارها در سال ۱۳۵۷ به چهل شرکت بالغ می شود. بعضی از این شرکت ها که در بازار ایران نقش مهمی داشتند عبارتند از : جنرال دینایسکس ، مک دامن ، داگلاس ، بل هلیکوپتر ، رامبلر ، شورلت ، جنرال موتورز، پپسی کولا، کوکاکولا ، فیلکو ، هیوز ، وستینگهاوس و ….
شرکت های ایالات متحده و شرکت های چند ملیتی از نوعی مصونیت در بازار پرسود ایران برخوردار بودند و بانقش مستقیمی که در طرح و اجرای برنامه های پنج ساله عمرانی کشور داشتند بودجه کشور را از وابستگی به تولیدات داخلی در جهت وابستگی روز افزون به دلارهای حاصل از درآمد های نفت و قرضه های خارجی سوق دادند.
باحضور مستقیم و غیر مستقیم صنایع و شرکت های آمریکایی و صنایع وابسته و مونتاژ داخلی شریان اقتصاد ایران به دست آمریکایی ها افتاده بود و خون ارزان نفت ایران به راحتی در رگ های اقتصاد آمریکا به جریان افتاده بود.
منبع: پژوهشکده
