بعد از عقب نشيني هاي پي در پي تيم مذاکره کننده هسته اي درباره وعده هايي که پيش از توافق نهايي به مردم و مسئولين داده بودند ، عباس عراقچي به يک عقب نشني ديگر نيز اشاره کرد و آن عدم لغو همه تحريم هاي اقتصادي و مالي است.

به گزارش رجانيوز ، عباس عراقچي ، مذاکره کننده ارشد ايران در مذاکرات هسته اي در جلسه بررسي برجام در کميسيون ويژه مجلس وقتي با سئوال نمايندگان مبني بر لغو يا تعليق نشدن برخي تحريم هاي اقتصادي مواجه شد گفت : اين دسته از تحريم ها تحريم هاي اوليه هستند. تحریمهای اولیه بعداز انقلاب و به دلایل غیرهسته ای و بعد از جریان هسته ای وضع شدند. از جمله تحریمهای دلاری. اگر مایل به برداشته شدن تحریمهای اولیه هستید باید وارد مذاکره دوجانبه با امریکا شویم.ایا مایلید؟!این خط قرمز است که رهبری فرمودند.

اظهارنظر صريح عراقچي درباره باقي ماندن برخي تحريم هاي مالي و اقتصادي از جمله تحريم هاي دلاري در حالي است که پيش از اين رئيس جمهور، وزير امور خارجه و حتي شخص عراقچي ، بر لغو همه تحريم هاي مالي و بانکي (اعم از اوليه و ثانويه) تاکيد مي کردند.

حسن روحاني در تاريخ ۱۶ فروردين سال جاري و پس از توافق لوزان در اين باره گفته بود:
مردم ایران و کشورهای دوست از این توافق به دست آمده خوشحال­اند و رقبای کم فکر و دشمنان جمهوری اسلامی ایران از نتایج حاصل شده ناخرسند هستند، همواره قرار ما لغو همه تحریم­های اقتصادی، مالی و بانکی بوده است.
روحاني بعد از توافق نهايي در تاريخ ۲۳ /۴/۹۴ در يک نطق تلويزوني نيز گفت: تمام تحریم‌های اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل و نقل، پتروشیمی و فلزات گرانبها به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق و حتی تحریم تسلیحاتی هم کنار گذاشته می‌شود، برای ۵ سال نوعی محدودیت و پس از آن لغو خواهد شد.
محمد جواد ظريف نيز در موارد متعدد از جمله در تاريخ ۱۵/۱۲/۱۳۹۳ در گفتگو با خبرگزاري ايرنا درباره برداشته شدن تمامي تحريم ها گفته بود: رفع تدریجی تحریم­ها راهکار چندان مناسبی جهت جلب اعتماد ایران و ساخت بنایی بر پایه اعتماد متقابل نیست، برای رسیدن به توافق نهایی در مذاکرات هسته­ای، باید تمامی تحریم­های ایران برداشته شود. ظريف در جلسه کميسيون ويژه مجلس بار ديگر تاکيد کرد که تمامي تحريم هاي اقتصادي و مالي لغو مي شود.
عباس عراقچي که هم اکنون قائل به تکفيک تحريم هاي اوليه و ثانويه است ، پيش از اين لغو يکباره همه تحريم ها را شرط پذيرش توافق از سوي ايران عنوان کرده بود :‌ لغو يکباره تحريم‌ها پيش شرط توافق نهايي هسته‌اي با گروه ۵+۱ است، هيچ تحريمي نبايد پابرجا باقي بماند، کشورهاي عضو گروه ۵+۱ بين رسيدن به توافق و ادامه فشار به ايران از راه تحريم‌ها تصميم­گيري کنند.( مصاحبه با پرس‌تي‌وي ۱۵/۱۲/۹۳)
البته بازی تحریم اولیه و ثانویه بازی غلطی بود که متاسفانه تیم مذاکره کننده ایران این بازی را پذیرفت. تحریم‌های اولیه آمریکا سطوح گسترده‌ای داشته که علت آن نیز گستردگی اقتصاد آمریکاست. آمریکا با تعریفی که از افراد آمریکایی (US-persins ) ارایه کرده است (پی‌نوشت ۶ از ضمیمه دوم برجام) بسیار گسترده بوده و ابعاد واقعی آن نامشخص است.
ادعاي ديگر عراقچي آن است که براي از بين بردن تحريم هاي اوليه بايد مذاکره دو جانبه با آمريکا صورت پذيرد.
عراقچي که به حساسيت مقامات عالي رتبه نظام، نمايندگان و مردم ايران به مذاکرات دوجانبه بعد از اتمام موضوع هسته اي واقف است، از اين موضوع به عنوان راه فراري در مواجه با سئولات نمايندگان مبني بر باقي تحريم هاي اقتصادي استفاده کرده است.

با اين حال نکات زير درباره اين اظهارنظر آقاي عراقچي مطرح است:
۱) بنابر نظر مقامات دولتي لغو همه تحريم ها (اعم از هسته اي و غير هسته اي ) هدف اصلي مذاکرات بوده است و بنابر اين همه تحريم ها از جمله تحريم هاي اوليه و ثانويه و حتي تحريم هاي غير هسته اي در نتيجه همين گفتگوهاي هسته اي بايد لغو مي شدند. به عنوان مثال آقاي عراقچي ۱۸/۵/۱۳۹۳ درگفتگو با روزنامه اعتماد گفته بود: جمهوري اسلامي ايران تعليق تحريم‌ها را كارگشا نمي‌داند و بر لغو تحريم‌ها مصر است، انواع مختلف تحريم‌ها مدنظر است و تمام تحريم‌ها بايد لغو شوند، جمهوري اسلامي ايران به هيچ‌وجه باقي ماندن يك تحريم و يا معلق شدن آنها را نمي‌پذيرد.

۲) تيم مذاکره کننده در پاسخ به درخواست که چرا موفق نشده است همه تحريم ها را لغو کند اين ادعا را مطرح مي کند که اين مذاکرات صرفا مربوط به موضوع هسته اي بوده بنابراين درباره ديگر موضوعات اجازه طرح مساله و بحث را نداشتيم ، اگر همين گونه است که اعضاي تيم مذاکره کننده مي گويند، اين سئوال مطرح مي شود که تيم مذاکره کننده با چه اجازه اي برخي محدوديت هاي غير هسته اي مانند تحريم هاي موشکي و تسليحاتي را پذيرفته است. نکته حايز اهميت آنکه بحث درباره محدوديت هاي موشکي و تسليجاتي در جريان مذاکرات هسته اي وين مطرح شد و در نهايت تيم ايراني ، نظر آمريکايي ها را با قبول محدوديت هايي پذيرفت.

آیا تحریم های اولیه شامل تحریم های هسته ای نمی شود؟

۳) آقاي عراقچي همچنين مدعي است که تحريم هاي اوليه تحريم هايي هستند که به دلايل غير هسته اي وضع شدند. اما يکي از تحريم هايي که به بهانه اصلي آن موضوع هسته اي بوده ، تحريم سيسادا است که در سال ۲۰۱۰ و از سوي کنگره به تصویب رسیده. در اين تحريم محدوديت هاي شديدي در حوزه مالي ، انرژي، محدوديت تجارت ، بلوکه کردن اموال در قالب تحريم هاي اوليه و ثانويه وضع شده است . اما در جريان مذاکرات هسته اي هيچ اشاره اي به لغو اين قانون نشده. البته عراقچي ادعا مي کند از رهبري انقلاب درباره عدم لغو تحريم هاي کنگره اجازه گرفته شده است. بر فرض صحت اين مطلب، فرمان اجرايي ۱۳۶۲۸ رئيس جمهور آمريکا که سال ۲۰۱۲ وضع شده و مانند تحريم سيسادا شامل تحريم هاي مالي ، انرژي ، ممنوعيت تجارت و … در قالب تحريم هاي اوليه و ثانويه مي باشد بهانه اصلي آن موضوع هسته اي بوده است. اما بر اساس متن برجام فقط بخش هاي ۷-۵ و ۱۵ اين قانون مي شود و شامل ديگر بخش ها که مربوط به تحريم هاي اوليه است نمي شود.
۴) نکته قابل تامل آن است که عراقچي اعلام مي کند براي برداشته شدن تحريم هاي اوليه بايد با آمريکايي ها مذاکرات دو جانبه صورت بگيرد، گويا آقاي عراقچي مذاکرات دوجانيه ايران و آمريکا در ژنو و وين و … را فراموش کرده است. هر چند که موضوع تحريم هاي اوليه به بحث هسته اي مرتبط است و مي بايست در جريان مذاکرات هسته اي و در ازاي دکوري شدن برنامه هسته اي ايران، اين دست از تحريم هاي مهم و اثرگذار لغو مي شد با اين جال بر فرض اينکه ادعاي تيم مذاکره کننده را بپذيريم و قبول کنيم موضوع تحريم هاي اوليه به موضوع هسته اي مربوط نبوده است، اين مساله مطرح مي شود مگر نه آنکه در مذاکرات دو جانبه ايران و آمريکا در طول دو سال گذشته موضوعات غير مرتبط مانند داعش و يا آزادي زندانيان آمريکايي ، جنگ يمن و … صحبت شده و درباره برخي از آنان مانند عدم ارسال کشتي کمک هاي ايراني به ساحل يمن توافق به دست آمده است، پس چرا درباره موضوع لغو تحريم هاي اوليه که اتفاقا به موضوع هسته اي مرتبط است و همانگونه که گفته شد جز هدف مذاکراتي تيم مذاکره کننده بوده اصلا اين موضوع طرح بحث نشده است؟

۵) گويا تيم ايراني برخلاف حساسيت هاي مردم و رهبر انقلاب ، از ادامه مذاکرات دو جانبه با آمريکا به بهانه هاي ديگر استقبال مي کند چه آنکه هاشمي رفسنجاني به عنوان ليدر جريان حامي دولت و همچنين برخي ديگر از تئورسين هاي اين جريان بايد مذاکره با آمريکا ادامه يابد. اين موضوع زماني جدي تر مي شود که اين احتمال از سوي کارشناسان مطرح مي شود تعدادي از مسولان دولتي در آينده براي همراه کردن بخشي از عموم مردم اين ادعا را مطرح مي کنند که براي چرخيدن چرخ اقتصاد ايران بايد تحريم هاي اوليه آمريکا نيز برداشته شود و با اين ادعا به دنبال مقبوليت بخشي به ادامه مذاکرات دو جانبه با آمريکا باشند.

تيم مذاکره کننده هر چه بيشتر در معرض سئوال و نظرات منتقدان قرار ميگيرد، زواياي پنهان برجام و کيفيت داده ها و ستانده ها نيز بيشتر آشکار مي شود ، شايد به همين دليل است که دولت از ارسال لايحه برجام به مجلس و بحث هاي بيشتر درباره اين توافق خودداري مي کند.