به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، یازدهمین رزمایش پیامبر اعظم (ص) به مدت سه روز در منطقه عمومی شرق کشور توسط نیروی زمینی سپاه و با شعار “نمایش اقتدار و امنیت پایدار” با رمز مقدس یا “رسول الله” با حضور یگانهای توپخانه، پدافند، پهپاد، پیاده و هوانیروز این نیرو در کویر مرکزی و مناطق شرق و شمالشرق کشور برگزار شد.

در این چند روز عملیات ها و تاکتیک های مختلف رزمی به انجام رسیده و برخی از تسلیحات جدید نیز مورد آزمایش قرار گرفت که از جمله این تسلیحات جدید، مین ضد بالگرد “سجیل” است.

مین ضد بالگرد چیست و به چه کار می آید؟

هلی برن نیروهای پیاده امروزه به بخش گسترده و بسیار مهمی از عملیات های ارتش های جهان بدل شده است. نگاهی به تهاجم آمریکا و همپیمانان این کشور به افغانستان و عراق و عملیات های انجام گرفته در این دو کشور به خوبی این نکته را تایید می کند.

به طور معمول برای مقابله با بالگردهای دشمن نیروهای پیاده به استفاده از موشک های دوش پرتاب و یا توپ های ضد هوایی روی می آورند که در طول سالهای اخیر در موارد بسیاری با موفقیت توانسته است بالگردهای گوناگون جنگی و ترابری را در نقاط مختلف جهان ساقط کند. اما آیا این امکان وجود دارد مساحت زیادی از یک زمین مورد نظر را بدون حضور عوامل انسانی و حتی استفاده از سلاح هایی مثل موشک های دوش پرتاب و یا توپ های ضد هوایی پوشش داد؟

برای پاسخ به این سوال بهتر است ابتدا کمی به تاکتیک های مقابله با نیروهای پیاده و زرهی نگاهی بیاندازیم. مین های ضد نفر و ضد زره سالهای بسیار طولانی است که عضو ثابت درگیرهای نظامی در سرتا سر جهان هستند و توسط ارتش ها و نیروهای چریک استفاده می شوند. با استفاده از مین می توان مساحت گسترده ای را در برابر نفوذ نیروهای پیاده و زرهی دشمن بیمه کرد.

اصولا مین ضد بالگرد سلاحی است که در دنیا توسط کشورهای معدودی تولید شده و اصولا جزو تسلیحات کمتر شناخته شده یا به نوعی ناشناخته محسوب می شود. امروزه در دنیا به غیر از جمهوری اسلامی ایران کشورهایی مثل اتریش، لهستان و بلغارستان و اخیرا نیز روسیه از جمله دیگر تولیدکنندگان این نوع سلاح هستند.

اساس کار این نوع مین ها معمولا بر اساس استفاده از حسگرهای صوتی و فروسرخ است. معمولا این حسگرها با شنیدن صدای خاص بالگردهای مورد نظر آماده فعالیت شده و سپس با استفاده از سنسور فروسرخ خود روی خروجی حرارت بالگرد مورد نظر قفل کرده و پرتاب های فلزی موجود در این مین ها با سرعت بالا به سمت هدف پرتاب می شوند.

سه مدل مین ضد بالگرد در ایران

در جمهوری اسلامی ایران حداقل سه مدل شناخته شده از این مین ها وجود دارد. یکی از این سامانه ها که ساخت وزارت دفاع است J_AHM نام دارد. مین ضد بالگرد “J_AHM” ساخت ایران یک مین ضد هلی کوپتر است که از ساختاری ساده و در عین حال مرگبار استفاده می کند.

سازه کلی این مین یک استوانه فلزی به وزن ۶ کیلو و ۲۰۰ گرم است که در درون آن ۱ کیلو و ۲۰۰ گرم ماده منفجره تی ان تی قرار گرفته است. قطر این مین ۱۱۲ و ارتفاع آن هم ۱۱۷ میلی متر است.

این مین با زاویه ۳۵ الی ۴۵ درجه  و در فاصله ۲۵۰ الی ۳۰۰ متری از نقطه مورد نظر کار گذاشته شده و می توان توسط کنترل از راه دور آن را از فاصله ۵ کیلومتری فعال کرد. مین ضد بالگرد “J_AHM” پس از فعال شدن به ارتفاع ۱۵۰ الی ۱۸۰ متری از سطح زمین پرتاب شده و منفجر می شود.

ترکش های فلزی این مین تا فاصله ۵۰ متری بر علیه بالگردهای دشمن موثر هستند و  این ترکش ها به دلیل سرعت بالای حاصل از انفجار توان سوراخ کردن بدنه بالگرد و آسیب به آن را دارند. به دلیل قابلیت کنترل از راه دور این مین ها می توان تعداد زیادی از آن را در یک منطقه پخش کرده و تنها توسط یک نفر فعال کرد.

مین جهنده صیاد، دیگر مین ضد بالگرد ایرانی است که در روی زمین کارگذاشته شده و خدمه آن در جایی دورتر، موضع گرفته و در زمان مناسب مین را منفجر می‌کند اما انفجار این مین جهنده، هماننده مین‌های دیگر نیست بلکه با انفجار اولیه مین، حدود ۳۰ بمب کوچک به بالا پرتاب شده و و تا ارتفاع ۱۰۰ الی ۱۵۰ متر بالا می‌روند.

پس از پرتاب عمودی این بمب‌های کوچک و انفجار آنها در آسمان، در یک خط عمودی از ارتفاع ۳۰ الی ۱۵۰ متری زمین هر پرنده متخاصمی حضور داشته باشد، هدف قرار گرفته و اگر منهدم نشود، حتما با آسیب جدی مواجهه خواهد شد.

ناگفته نماند که هر یک از بمب‌های درون مین، طبق تنظیمات قبلی، در ارتفاع مشخص منفجر خواهند شد و این نشان می‌دهد که نظم خاصی در میان بمب‌ها برای هدف قراردادن اهداف وجود دارد. این مین در جریان نهمین رزمایش پیامبر اعظم توسط سپاه آزمایش شد.

اما آخرین و جدیترین دستاور کشور در این زمینه مین صاعقه است. مین جهنده صاعقه، یک سامانه ضد بالگرد است که روی زمین نصب شده و قابلیت کنترل و انفجار از دور را دارد اما انفجار این مین جهنده، همانند مین‌های دیگر نیست بلکه با انفجار اولیه مین، تعداد زیادی بمب کوچک به بالا پرتاب شده و تا ارتفاع ۳۰۰ متر بالا می‌روند.

پس از پرتاب عمودی این بمب‌های کوچک و انفجار آنها در آسمان، در یک خط عمودی تا ارتفاع ۵۰۰ متری زمین هر پرنده متخاصمی حضور داشته باشد، هدف قرار گرفته و اگر منهدم نشود، حتما با آسیب جدی مواجه خواهد شد. البته درباره حسگرها و نحوه عملکرد این مین ها تا کنون اطلاعاتی منتشر نشده است اما به نظر می رسد امکان نصب البته حسگرهای صوتی و یا فروسرخ بر روی این مین ها با توجه به سطح فناورهای موجود در کشور و تکنولوژی مورد نیاز برای این امر کاملا موجود است.

آنچه که مسلم است با استفاده از این مین ها می توان بدون استفاده از سامانه های ضد هوایی استاندارد، مساحت بسیار زیادی را پوشش داده و فضا را برای عملیات بالگردهای دشمن از جمله عملیات های هلی برن و تخلیه نیرو بسیار ناامن کرد.

با توجه به نوع نصب این مین ها که تا حد زیادی از تیررس سامانه های شناسایی دشمن مصون بوده و در عین حال، نیازمند کاربر مستقمی در کنار خود نیست، اخیرا تحلیلگران وابسته به ارتش آمریکا را به فکر توسعه راه های مقابله با این مین ها انداخته است که نشان دهنده تاثرگذاری و کارایی بالای این سامانه ابتکاری متخصصان کشورمان برای مقابله با بالگردهای دشمن است.